Podcasts bestaan al bijna twee decennia, maar zijn pas sinds de jaren ’10 echt hip en happening. Volgens onderzoek van onder andere Edison Research, Apple Newsroom, Insider Intelligence, Forbes en Nielsen is de podcastindustrie inmiddels zo’n één miljard dollar waard en zijn de vijf best beluisterde podcasts samen goed voor een kapitaal van zo’n 170 miljoen dollar. En dat is ook niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat in landen als Italië, Australië en Amerika de liefde voor podcasts zomaar de zestig procent van de bevolking kan aantikken. Maar ook in Nederland kunnen we er wat van: vorig jaar bleek dat bijna de helft van zo’n duizend respondenten weleens naar een podcast luistert – en bijna twintig procent doet dat zelfs dagelijks. En eerlijk is eerlijk: of je nou je gedachten wilt verzetten met true crime-analyses of wilt luisteren naar gesprekken over levensvragen en maatschappelijke thema’s waar je zelf ook mee worstelt: podcasts lenen zich perfect voor momenten dat we ons brein bezig willen houden zonder dat er echt veel denkwerk voor nodig is. Maar met twee miljoen programma’s en zo’n vijftig miljoen afleveringen is het aardig grasduinen… want wat is nou écht de moeite waard? Ik zet mijn favorieten op een rijtje, gesorteerd op lengte.
Voor de ochtendploeg
Programma’s met afleveringen van minder dan tien minuten zonder echte samenhang: perfect voor tijdens het tandenpoetsen, om mee te snoozen of voor bij je eerste kop koffie.
TEDx Shorts
TED is een wereldwijd platform waar sprekers met bijzondere ideeën hun vaak revolutionaire kijk op hun expertise kunnen delen. Elk jaar vinden er in diverse landen TEDx-events plaats, en online zijn meer dan drieduizend praatjes te vinden, over de meest uiteenlopende onderwerpen. Er zijn ook meerdere podcasts te vinden, maar TEDx Shorts is er eentje die de meest spraakmakende fragmenten uit ‘talks’ haalt en die in minder dan tien minuten aan de luisteraar presenteert. De afleveringen kunnen gaan over psychologie, het klimaat, technologie, onderwijs, geneeskunde enzovoorts. Niet altijd even interessant, maar vaak zitten er toch praatjes bij waar je best een paar minuten van je tijd aan wilt geven. De TED-podcasts zitten inmiddels achter een paywall, maar de oude afleveringen zijn nog gratis te beluisteren.
Radio Headspace
Als je van meditatie houdt, maar niet op zoek bent naar een meditatiepodcast, dan is di teen goeie. In Radio Headspace vind je elke dag een aflevering van rond de vijf minuten, vaak met anekdotische verhalen over hoe Andy – de oprichter van meditatie-app Headspace – tot een bepaald inzicht is gekomen. Kan je zomaar een fijne mindset opleveren om je dag mee te starten.
De Goed Nieuws Show
Een oudje uit 2021, maar een absolute feelgood-podcast! In het eerste seizoen bespreekt programmamaker Selina Stap samen met filmmaker Cesar Majorana in afleveringen van zo’n twintig minuten diverse grote en kleine positieve nieuwsberichten, waarvan sommigen de mainstream nieuwsmedia niet hebben gehaald. In het tweede seizoen heeft Majorana plaatsgemaakt voor theatermaker Christian van Eijkelenburg en is het format anders: in plaats van meerdere nieuwtjes van uiteenlopend formaat wordt er elke werkdag in een aflevering van acht tot negen minuten één nieuwtje besproken. Onderwerpen als klimaat, dieren en feminisme komen veel voorbij, maar ook popcultuur, burgerinitiatieven en overzees nieuws worden op een frisse, kritische en nuchtere manier besproken, zonder blad voor de mond, maar mét lekkere oneliners. De nieuwswaarde is wel zo hoog dat je er ook weken – eh, jaren – na de actualiteit nog een glimlach van op je gezicht zult krijgen én dat het zal blijven hangen.
Lang verhaal kort
Deze podcast van de NOS is de ideale manier om op de hoogte te blijven van het belangrijkste nieuws van alledag zonder trouw de krant te lezen of het journaal te kijken. De afleveringen duren standaard vijf minuten en leggen in klare taal uit wat het verhaal is achter de koppen. Hierdoor krijg je hapklare achtergrondinformatie voorgeschoteld, worden complexe kwesties wat concreter en blijf je ook op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen in oorlogsgebieden.
Alledaagse vragen
Deze podcast heette in eerste instantie ‘Alicante’ en belichtte verschillende thema’s van verschillende kanten in afleveringen van grote en kleine halfuurtjes. Deze afleveringen over bijvoorbeeld besloten Facebookgroepen, de Urk-cultuur en online daten zijn nog steeds interessant, maar voor tussendoor zijn de afleveringen die momenteel worden gemaakt handiger: daarin wordt namelijk elke keer een, jawel, luisteraarsvraag beantwoord. Dat kan gaan over politiek, taal, geschiedenis, sport of gewoon hele specifieke dingen als ASMR, de volle maan of bruiloftstradities. Leuk en luchtig luistervoer dat de ene keer interessanter en zinvoller is om te weten, maar je blijft altijd wel hangen uit nieuwsgierigheid naar de volgende vraag. De afleveringen duren tussen de 5 en 10 minuten.
Poëzie Vandaag
Hou je van gedichten of zou je er graag wat meer in willen duiken? Dan is deze podcast perfect. Nederlands trots Ellen Deckwitz bespreekt in elke aflevering in zo’n 5 minuten een gedicht. Dat kan een Nederlandstalige tekst zijn, maar ook een vertaling van bijvoorbeeld Sylvia Plath of Maya Angelou. De stijlen lopen sterk uiteen, en het is maar net afhankelijk van je eigen smaak welke zullen beklijven, maar Deckwitz geeft er op fijne, bedachtzame wijze duiding aan en draagt mooi voor, wat de afleveringen tot een prettig en meeslepend intermezzo van je dag maakt.
Tijd voor een break
Podcasts die tussen de 15 en 50 minuten lang zijn: voor tijdens je lunch of om na je werkdag mee op te laden.
FOMOFIEL
Dit is een podcast geproduceerd door jongerenplatform Club Next, en in afleveringen van tussen de twintig en vijftig minuten bespreken hosts Julia en Veerle in hoeverre zij last hebben van fear of missing out omtrent bepaalde thema’s, zoals vriendschap, sociale media, zelfbeeld en maatschappelijke betrokkenheid. In elke aflevering komt ook een gast voorbij, zoals Jurre Geluk of Eloise van Oranje, en hebben ze het over stellingen die je als luisteraar ook behoorlijk aan het denken kunnen zetten. Extra leuk is het MISPOES-segment, over nieuwtjes of happenings die je eigenlijk niet had mogen missen.
Spot On
Een videopodcast met afleveringen van rond de twintig minuten die Sass & Class ten voeten uit is: in dit programma van de NPO, gepresenteerd door Elif Kan en Zakia Picolina, vertellen vrouwen bijzondere, soms onvoorstelbare verhalen over verlies, geloof, relaties, op eigen benen staan, zware keuzes maken en onrecht. Eén ding hebben alle gasten gemeen: het zijn vrouwen die ondanks soms ontzettend heftige omstandigheden vastbesloten zijn te staan voor wie ze zijn en het beste van hun leven te maken zonder daarbij hun pijn of proces uit te vlakken.
De liefde van nu
Doorgewinterd podcasthost Corine Koole praat in deze Volkskrant-podcast gedurende twintig tot dertig minuten met mensen die midden in een bijzonder liefdesverhaal zitten. Van verboden affaires tot herontdekking van seksualiteit en van de kinderwens tot een relatie met iemand die terminaal is: elke aflevering is een rustig, gevoelig en oprecht gesprek waarin ruimte is voor emoties, een open eind – want de liefde van nu is nooit af – en soms prachtig mooie zelfbespiegeling. Het is een programma dat laat zien hoe verwoestend mooi, complex, veelzijdig en soms pijnlijk liefde, de zoektocht ernaar en het kwijtraken ervan kunnen zijn. Heb je een abonnement op Podimo? Dan is ook Schaduwliefde een aanrader: hierin spreekt Corine mensen die lange tijd of nog steeds een al dan niet groot geheim voor hun geliefde hebben gekoesterd of nog steeds koesteren. Hierin gaat Corine ook de discussie aan met psycholoog Frederique Bicker.
De Jodenverraadsters
Hou je van verhalen over de Tweede Wereldoorlog? Dan is dit sublieme hoorspel van de NTR een absolute aanrader. Een sterke stemmencast reconstrueert in een beperkt aantal afleveringen van pakweg 30 minuten het verhaal van de Joodse Ans van Dijk en haar mede-collaborateurs, die ten tijde van de bezetting talloze Joodse Nederlanders ogenschijnlijk beschermden, maar in werkelijkheid uitleverden aan de Duitsers om hun eigen hachje te redden. Het is geen hoorspel met scènes of een groot ensemble, maar juist een indringende verzameling monologen over waarom ze deden wat ze deden. Een programma dat je hongerig maakt naar meer informatie en nog een tijdje zal blijven nazingen.
Het echte werk
Programma’s om even voor te gaan zitten, met afleveringen van een uur of langer, die je echt aan het denken kunnen zetten. Voor in de auto tijdens de spits, na het avondeten, of tijdens die lange wandeling.
Al sla je me dood
Een (inmiddels) Podimo-exclusive, maar een grote aanrader als je wilt beginnen met true crime: de verhalen van Annelies en Sylvia variëren in thema’s van psychopaten en het paranormale tot ontvoeringen en onopgeloste zaken en in lengte van 40 minuten tot ruim een uur. De dames doen hun huiswerk goed, lepelen niet alleen feiten op maar praten echt over een zaak en maken ruimte voor theorieën, nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden tot verdieping. Het is laagdrempelig, maar erg boeiend, en de ‘wat moet je doen als je bijna vermoord wordt-tip’ aan het eind van elke aflevering is de kers op de taart.
| Podimo |
Damn, honey
Huisgenoten Marie Lotte en Nydia zijn dankzij Damn, honey inmiddels een begrip in feministisch Nederland: ze schrijven onder andere pamfletten voor jonge meiden en queer erotica en maken theatershows en ook de podcast gaat voorlopig nergens heen. De lengte van de afleveringen loopt een beetje uit de hand – van 30-40 minuten tot bijna 2 uur – maar het is absoluut de moeite waard: thema’s als zelfbeeld, catcalling, intersectionaliteit, projecten voor vrouwenempowerment, seksisme en toxic masculinity worden uitgebreid besproken, met een scherpe tong maar zeker ook de nodige nuances. Marie Lotte en Nydia geven ruimte aan brieven en dilemma’s van luisteraars, schuwen de heftigheid niet, voeren echt kritische gesprekken met gasten en zorgen ook voor de luchtige noot. Elke aflevering eindigt met een ‘damn honey, YES’ en een ‘damn honey, NO’ en die stukjes laten vooral goed zien wat feminisme wel en niet is en hoe hard het nodig is, maar het programma an sich geeft ook telkens weer een mooie illustratie van de complexiteit van het begrip en van de misstanden die erover bestaan.
