Als je op Bol.com zoekt op ‘feelgoodromans’, levert dat ruim dertienduizend hits op. Breid je je zoektocht uit naar de Engelse kant van het internet, dan vind je tal van artikelen en lijstjes op sites als Goodreads Buzzfeed, BookRiot, The Washington Post en USA Today – en niet geheel toevallig worden de woorden ‘quarantine’ en ‘pandemic’ dan ook vrij regelmatig ter pen genomen. Andere kernwoorden die je in deze koppen veel tegenkomt: heartwarming, warm & fuzzy en guaranteed happy endings – zoals dystopische romans floreren wanneer politieke systemen op instorten staan, zo floreert feelgood als het leven op instorten staat. Desondanks is er in Nederland iets vreemds aan de hand met dit feelgoodgenre: waar de Engelse en Amerikaanse markt overspoeld wordt door boeken die regelmatig de bestsellerlijsten sieren, wordt het feelgoodfenomeen hier nagenoeg doodgezwegen. En dat is precies waar indie-feelgoodauteur Lianne Reijntjes met haar splinternieuwe Write that Feelgood-Academy verandering in wil brengen.
Antifeministische chicklit
Eind jaren negentig ontstond dankzij auteurs als Helen Fielding, Lauren Weisberger en Sophie Kinsella het chicklitgenre, dat al snel min of meer werd omgedoopt tot vrouwenlectuur: luchtig en leeghoofdig leesvoer. De gemiddelde feministische millennial zal bij de gedachte aan de inhoud van de gemiddelde chicklit dan ook nogal met haar ogen rollen: het zijn boeken die ons over het algemeen leren dat een carrière waar je allesbehalve gelukkig van wordt de norm is – het liefst met een Kloterige Baas erbij – dat de Jacht op de Ware het Enige Grote Doel is – met onderweg per definitie Niet Grappige Vriendinnen, Miscommunicaties en Saboteurs – en dat je het voorál niet moet wagen om tevreden met jezelf te zijn. Het is generiek, formuleafhankelijk en vergelijkbaar met de ‘keukenmeidenromans’ uit de jaren vijftig en zestig, met meer clichés dan je kunt tellen en personages zonder enige flair of klasse die vooral mannengek zijn en lijden aan minderwaardigheidscomplexen in plaats van een complexe persoonlijkheid te hebben.
Van chicklit naar romance
Maar, no one puts Baby in a corner. De chicklit is sindsdien aardig van de troon gestoten door dan wel opgegaan in het romancegenre, zeker op de Amerikaanse en Britse markt. Weg met de gestandaardiseerde clichéverhaaltjes, hallo onorthodoxe verhalen over vrouwen die midden in het echte leven staan, die zichzelf soms nog niet zo goed snappen, maar die wél de ballen, flair en klasse hebben die je herkent in je zus, je beste vriendin of jezelf… en voor wie de liefde ook heus niet alles is. Er zijn geen echte regels of formules meer, want het gaat van suikerspinachtige romcom-lovestory’s tot veel diepgaandere verhalen met soms tragische eindes, en juist dat maakt het tot een heel divers genre dat al ontelbare keren heeft gebroken met taboes, stereotypes en normen.
Feelgood
Een aantal jaar geleden is deze trend ook naar Nederland overgeslagen: het werk van eigen bodem is net even iets zoeter en iets meer ‘eind goed, al goed’ dan daar aan de overkant van de oceaan. Is dat erg? Welnee, want onze feelgood is op de kaart gezet met verhalen die je hartsnaren beroeren, waarin mensen groeien en daarnaast naar elkaar toe groeien, met het leven en de liefde proberen om te gaan en moeten dealen met de mooie en heftige dingen van het leven. Verhalen die zo realistisch zijn dat ze een scherp randje hebben, maar waar ook precies genoeg confetti, suiker en rozengeur in zit om je er met heel je hart in doen willen geloven en je gelukkig te maken.
Geen erkenning
Maar ondanks hoge verkoopcijfers en blogs die overlopen van lovende recensies, krijgt feelgood hier nou niet bepaald de erkenning die het op de internationale markt wél weet binnen te slepen. Hier geen aandacht in kranten of boekenprogramma’s en geen plekjes op bestsellerlijsten. Zeker, er wordt door uitgevers goed in geïnvesteerd, maar als je goed kijkt, zijn het steeds dezelfde uitgevers die zich profileren met dit soort boeken en krijg je bij andere weer het gevoel dat ze zich er nóóit ofte nimmer aan zouden wagen. Een erkend genre, dat niet alleen wordt gewaardeerd maar ook op waarde wordt geschat, is feelgood dus niet bepaald. En dat heeft alles te maken met het feit dat er in ons literaire landschap per definitie wordt neergekeken op zogeheten vrouwenfictie: bij de term alleen al wordt gedacht aan verhalen gebaseerd op makkelijke keuzes die vooral de traanbuizen moeten beroeren.
Lianne Reijntjes
Iemand die daar alles over weet, is zelfverklaard new feelgood (een combinatie van New Adult en feelgood)-auteur, uitgever en schrijfcoach Lianne Reijntjes. Na jaren van afwijzingen voor verhalen waar ze met heel haar hart in geloofde en met heel haar ziel achter stond, besloot ze in 2020 het heft in eigen handen te nemen. In de zomer bracht ze samen met nog veertien andere, onontdekte feelgoodauteurs het verhalenbundel-ebook Zomerdromen uit in eigen beheer, en een paar maanden later nam ze de stap om haar debuutroman Kwetsbaar verliefd ook onder haar eigen vleugels de wereld in te sturen.
Geen cursusaanbod
Ze leerde zich het feelgoodgenre met wat kunst- en vliegwerk aan, want cursussen, boeken of coaches speciaal voor feelgood waren – en zijn – er niet. Volgens haar is dat te wijten aan het feit dat feelgoodromans ‘’het laagste scoren op de literaire ladder’’ en nog altijd worden gezien als ‘’simpele, clichématige verhaaltjes’’, die eigenlijk iedereen wel kan schrijven, dus waarom zou je daar een cursus voor moeten volgen? Bovendien zijn critici er nooit lovend over, dus waarom zou je iets willen schrijven wat toch niet goed beoordeeld gaat worden en dus geen kans heeft? Dit beeld is ook terug te zien in het feit dat schrijfcursussen grofweg uiteenvallen in drie genres: thrillers, jeugdboeken en iets wat het midden houdt tussen autobiografieën en familieverhalen. De gewone romans, inclusief romance en feelgood? Daar voelt het literaire landschap zich te goed voor.
Niet alleen maar fluff en zoetsappigheid
En dat terwijl het feelgoodgenre volgens Reijntjes juist enorm onderschat wordt en helemaal niet zo makkelijk te schrijven is. Het mag dan vaak zoet zijn, ‘’alleen maar fluffy en zoetsappig is het niet’’, aldus de schrijfster, die inmiddels haar tweede roman heeft aangekondigd voor komend najaar. ‘’Mensen gaan vreemd, ze gaan dood, en dat is ook juist iets wat feelgoodlezers willen: er mogen best wat heftige dingen, verdrietige scènes en zelfs wat gescheld en gevloek in zitten.’’ En die clichés? De kunst daarvan is dat ze het boek – mits goed uitgewerkt – juist versterken. Lezers willen namelijk óók juist dat gelukkige einde en de romantiek, en ze wíllen de momenten waarvan ze van tevoren al weten dat ze erdoor geraakt zullen worden – maar de truc is om dat in een vorm van dynamische herkenbaarheid te gieten. En dat is wat feelgood zo sterk en toch ook zo uitdagend maakt: het is eigenlijk het enige genre waarin ‘’humor, herkenbaarheid en romantiek’’ gecombineerd kunnen worden met de heftigheid van trauma’s als verlies, beschadiging, conflict en pijn – al dan niet in taboevorm.
Seksleven en leeftijdsverschil
Dat is ook precies wat Reijntjes in debuutroman Kwetsbaar verliefd doet: in het verhaal is hoofdpersonage Gia net even anders dan de gemiddelde feelgoodheldin. Ze verkiest leuke scharrels en haar boss babe-carrière boven een relatie, en dat is taboe nummer één – want aan mannelijke playerpersonages geen gebrek, maar vrouwen die seksueel vrij zijn, no way! – maar wat nog veel meer seksisme oproept dan een vrouw die slaapt met wie ze wil, is een vrouw die uiteindelijk een relatie besluit aan te gaan met iemand die jonger is dan zij. Want tja: onbewust vinden we het de norm dat de man in een relatie altijd ietsje ouder is. Dat komt voort uit het idee van vroeger dat de man de vrouw moest beschermen en dus ouder en wijzer moest zijn dan zij. Ook stamt het hoogstwaarschijnlijk uit de tijd van de gearrangeerde huwelijken in de hogere klassen, waarbij de man vaak ouder waas. En dat zien we nog steeds terug: als de man wat ouder is, is er geen haan die ernaar kraait en we vinden het ook geen al te groot probleem als een man op leeftijd trouwt met een twintig- of zelfs dertig jaar jongere vrouw. Maar als een vrouw het waagt dat haar partner jonger is, al is het maar drie of vijf jaar… dan wordt er moord en brand ‘cougar’ geschreeuwd.
Schuren
Reijntjes hoopt dit met Kwetsbaar verliefd dan ook enigszins te kunnen normaliseren en er bovendien de aandacht op te vestigen: hoe vaak zien we niet dat er wordt gesuggeréérd dat een mannelijke hoofdpersoon ouder is, terwijl de auteur er verder absoluut niet over peinst om dat tot een verhaallijn te maken? Het omgekeerde is echter zo controversieel dat het genoeg stof biedt voor een verhaal. En dus kiest ze ervoor om, juist in een landschap dat vaak nog een beetje voor de moderne sprookjes gaat, toch nog wat vaker vasthoudt aan formules dan we zouden willen en daar nog best vaak mee op safe speelt, de taboes op te zoeken en het te laten schuren.
Combinatie van heftig en hartverwarmend
Tegelijkertijd heeft Gia ook het een en ander meegemaakt, en laat Reijntjes met het verhaal zien wat de kracht is van de combinatie van luchtig en heftig. ‘’Feelgood is een personagegericht genre’’, legt ze uit, ‘’anders dan bij veel andere genres staat juist niet het plot, maar de ontwikkeling van de personages centraal.’’ Het gaat om hun gevoel, om hoe zij de dingen die gebeuren beleven, en dus ook om hoe ze omgaan met heftige dingen van vroeger of nu. Dat hoeft echter niet te betekenen dat ze niet midden in dat verwerkingsproces ook verliefd kunnen worden of gelukkig kunnen zijn: zoals eerder gezegd gaat feelgood juist over het groeien en naar elkaar toe groeien, en over omgaan met het leven en de liefde – de mooie én heftige dingen ervan. Als er namelijk één genre is dat uit het leven gegrepen is, dan is het feelgood wel. En juist dat maakt dat het een genre is van verhalen waar je in wilt geloven… want we willen allemaal wel overtuigd worden van het feit dat geluk en liefde naast veerkracht en verwerking kunnen bestaan, toch? Zeker nu.
Geen makkelijke keuzes
Daarnaast moet een goede feelgoodroman aanvoelen alsof je als lezer ‘’bij een vriendin op de bank zit en zij je het verhaal vertelt.’’ Met andere woorden: je moet personages zien te creëren in wie je jezelf of de vrouwen in je leven tegen wie je opkijkt kunt herkennen. Dat betekent: veel anekdotische momenten die luchtigheid erin kunnen brengen, maar juist ook een diepe duik nemen in emoties en gedachten om het scherpe randje te creëren. En tja, dan mogen er best bepaalde keuzes worden gemaakt met als doel de hartsnaren te beroeren, maar dat zijn allesbehalve ‘makkelijke’ keuzes – want bedenken wat de lezer dan precies zou willen, of je ze dat als auteur ook echt wilt geven en hoe je dat zo kunt neerzetten dat het ook iets van complexiteit aan plot en personages toevoegt, is echt zo eenvoudig niet. Zoals een literatuurdocent ooit zei: het gaat niet zozeer om de aanwezigheid van of de hoeveelheid clichés, maar om hoe ze zijn uitgewerkt.
Opvijzelen
Er zijn dus enorm veel mythes en misverstanden die compleet voorbijgaan aan de kracht en complexiteit van feelgood en hoe interessant het is als genre dat zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld als het gaat om ‘women’s fiction.’ Door het literaire landschap dat erop neerkijkt en de mainstreammedia die er nauwelijks aandacht aan besteden, wordt het niet geprofileerd als een volwaardig genre en niet op waarde geschat. Dat is dan ook precies de reden dat Reijntjes het heft opnieuw in eigen handen heeft genomen en binnenkort een eigen feelgoodcursus lanceert: niet alleen om aspirant-auteurs de handvatten te bieden die ze nu niet echt ergens kunnen vinden, maar ook om het imago van feelgood op te vijzelen.
Write that Feelgood-Academy
De Write that Feelgood-Academy is niet alleen uniek omdat het de enige schrijfcursus is die zich specifiek op feelgood en New Adult (college romance of twintigerliteratuur, red.), maar ook een van de weinige cursussen waarin je als deelnemer persoonsgericht wordt begeleid op jouw eigen manuscript. Reijntjes: ‘’Je kunt wel een schrijfcursus volgen om te leren hoe je precies moet schrijven, maar je krijgt dan geen concrete tips voor jouw verhaal zelf.’’ Daar wil ze met haar Academy wel voor zorgen: naast groepsgerichte brainstormsessies en een WhatsApp-groep met maximaal acht deelnemers kunnen deelnemers op drie momenten naar keuze één op één-begeleiding krijgen. Daarnaast is feedback op zowel het eerste hoofdstuk als een hoofdstuk naar keuze eveneens inbegrepen.
In drie maanden op driekwart
Op die manier kan de uitleg over de feelgood-karakteristieken van zaken als plot, schrijfstijl, personages, anticlichés en erotiek helemaal toegepast worden op je eigen manuscript. Reijntjes is van mening dat dit alles, in combinatie met aandacht voor onzekerheid, schrijfontwijkend gedrag, schrijfstem en het post-eerste versie-proces, ervoor kan zorgen dat deelnemers na de drie maanden van de cursus op ten minste driekwart van hun eerste versie zitten. Met onzekerheid heeft ze namelijk zelf ook wel de nodige ervaring. ‘’Ik wil jou helpen om jouw droom waar te maken, omdat ik ook ooit zo was. Ik wil er echt naar streven om van niets (aan het begin) naar minstens driekwart van jouw verhaal op papier te gaan (aan het einde).’’ Deelname kan dus ook zonder concreet idee, want ook het brainstormen voor een goede opzet komt aan bod.
Online omgeving
De cursus bestaat uit een online leeromgeving met diverse modules bestaande uit uitleg, praktische tips en tools en opdrachten die je ook weer op je eigen verhaal kunt toespitsen en waar ook feedback op gegeven wordt. Daarnaast krijgen deelnemers korting op volgende cursussen en events en wordt er ook ingegaan op bijvoorbeeld zelf uitgeven en pitchen bij uitgevers, waardoor het perspectief op een carrière als romanauteur ook echt wordt ingekleurd. Eenmaal ingeschreven behoud je bovendien lifetime access tot al het cursusmateriaal.
Praktisch
De Write that Feelgood-Academy zal meerdere keren per jaar starten. De eerste ronde loopt van 5 april tot 5 juli. De kosten? €1.997,- exclusief btw. Een aardige investering, maar betalen kan in drie termijnen – en mocht je je na afloop besluiten in te schrijven bij de KvK als zelfgevestigd auteur, dan kan de btw worden teruggevraagd bij de belasting. Daarnaast is het een gok die misschien juist wel de moeite waard is om je liefde voor feelgood echt in een romanvorm te gieten – want wat is er leuker dan je ontwikkelen in iets waar je hart sneller van gaat kloppen en bovendien vol trots aan de buitenwereld te laten zien dat dit is wat jij met de wereld te delen hebt? Er zijn zo ontzettend veel mooie verhalen die het verdienen om verteld te worden, verhalen die de wereld nodig heeft en die mensen een heerlijke ontsnappingsroute kunnen bieden, en die verhalen verdienen erkenning en waardering voor wat ze kunnen betekenen en voor wat het betekent om ze te schrijven.
Toch nog twijfels? Dan kun je je inschrijven voor een geheel gratis feelgood-vierdaagse! Van 8 t/m 11 maart ontvang je dan elke dag een mail met tips en opdrachten voor het schrijven van feelgood, als voorproefje op de inhoud van de Academy. Inschrijven? Op de website vind je alle informatie en kun je eventueel ook een afspraak maken voor een vrijblijvende intake.