Emily Dickinson is bijna honderdvijfendertig jaar na haar dood populairder dan ooit. De Victoriaans-Amerikaanse dichteres verovert sinds een paar jaar de moderne media dat het een lieve lust is… met de nadruk op lust. Misschien komt het door de huidige trend om de geschiedenis naar onze hand te zetten en historische figuren een moderne stem en een modern gezicht te geven, zoals ook gedaan wordt met series als The Great, The Spanish Princess en The White Princess… of misschien komen we erachter hoe sappig interessant Emily Dickinson eigenlijk was. We kennen haar van Hope is the thing with feathers en als tijdgenoot van de gezusters Brontë, maar wat weten we nu eigenlijk echt over haar? Dat laten films als A Quiet Passion uit 2017 en Wild Nights With Emily uit 2018, maar vooral AppleTV+’s serie Dickinson verrassend genoeg aardig scherp zien: Hailee Steinfelds Emily mag dan in niets lijken op het kluizenaar- annex oude vrijster-type waar de overlevering het over heeft, maar heel veel weten ze toch treffend in beeld te brengen – van haar fascinatie met de dood tot haar vermeende seksuele relatie met schoonzus en beste vriendin Sue.
Steinfeld, die we tot zover alleen hebben gezien in Romeo + Juliet, Begin Again, The Edge of Seventeen, Pitch Perfect en Taylor Swifts Bad Blood-videoclip, zet zichzelf hier op de kaart als een vlijmscherpe en tegelijkertijd kwetsbare actrice van wie je je ogen niet kunt afhouden. Ze is de absolute showstopper in het portret van haar jonge jaren als dochter van een belangrijke advocaat (Toby Huss, Sacred Lies) die het maar niets vindt dat ze een carrière als gepubliceerd en gevierd poëet ambieert: Emily wordt constant verscheurd tussen haar eigen dromen en de band met haar vader. Haar moeders (briljant gespeeld door Jane Krakowski, Unbreakable Kimmy Schmidt) verstikkende liefde voor tradities, haar zusje Lavinia’s (kleurrijke rol van Anna Barishnykov, Superior Donuts) frivole fratsen en de constante avances van haar beste vriend George maken het er allemaal niet beter op. Als haar beste vriendin en geheime liefde Sue (Ella Hunt, Cold Feet) zich vervolgens ook nog eens verlooft met Emily’s broer Austin, weet ze helemaal niet meer waar ze het zoeken moet… haar enige bron van troost is Dood (flamboyante verschijning van Wiz Khalifa) die haar, gehuld in een absoluut inaccurate rode jurk, meeneemt in zijn koets getrokken door schaduwpaarden.
Dickinson laat een paar kunstjes zien die het historische genre niet onbekend zijn. Het steampunksfeertje van een geschiedenisspelletje zagen we al eerder bij The Aeronauts, en ook het gebruik van moderne muziek in een kostuumdrama werd populair dankzij kaskrakers Moulin Rouge en The Great Gatsby. Maar wat Dickinson anders maakt, is dat bijna alles aan de moderne tijd en de moderne popcultuur doet denken, terwijl het tegelijkertijd heel duidelijk in de geschiedenis staat. Op de soundtrack komen onder andere Billie Eilish, Lizzo en Steinfeld zelf voorbij, maar ook Selena Gomez, Lorde en Taylor Swift (met reputation en de wat donkerdere songs van Lover: Cruel Summer en Miss Americana and the Heartbreak Prince, iemand?) zouden niet misstaan hebben. Die muziek, in combinatie met briljante scènes die een mix lijken van een modern The CW-tienerdrama en een bladzijde uit een geschiedenisboek, zorgt ervoor dat je in elke aflevering weer gefascineerd bent.
Scenarioschrijver Alena Smith weet met Dickinson een soort elixer van tijdloze onsterfelijkheid te brouwen. Aan de ene kant is de serie satirisch, omdat je door Emily’s ogen een blik werpt op een tijd die nog niet klaar voor haar was en waar ze zich niet naar wilde voegen: het drijft de spot met de waarden van huis, haard en huwelijk en smijt met krachttermen waar een hedendaagse millennial niet om zou verblikken of verblozen, maar die potsierlijk en tegelijkertijd treffend klinken in de context van de negentiende eeuw. Voeg daar een beet van gevatte hilariteit en een paar aandoenlijk humoristische karakters aan toe in combinatie met details die het tijdbeeld interessant neerzetten zonder er een punt van te maken – zoals Dood die de Burgeroorlog voorspelt – en je hebt een bijzonder toegankelijke serie. Tegelijkertijd is het op een luchtige en vooral nuchtere manier absurdistisch realistisch: de scène in aflevering drie, Wild Nights getiteld, waarin Emily en haar kennissen – inclusief een clubje mean girls in hoepelrokken en met pijpenkrullen – een feestje geven à la Gossip Girl en massaal high worden van opium, waardoor er opeens obscene dansen, levensgrote bijen en halve orgies te zien zijn, zou zomaar eens het moment kunnen zijn dat je óf de serie resoluut hoofdschuddend uitzet… óf compleet verslaafd raakt. Ook goud is de verhaallijn rond Lavinia die, heerlijk naïef, een naaktportret aan playboy Joseph geeft en daar vervolgens door al zijn vrienden om bespot wordt: van haar zelfvoldane gezicht als ze aan het poseren is tot haar manier van wraak nemen, het zou zo uit een glossy tijdschriftartikel kunnen komen. Hij verspreidde mijn naaktfoto’s: zo heb ik hem teruggepakt. Niets geen belerend ”had je het maar niet moeten sturen”-toontje, maar een feministische onderlaag van ”ik bepaal lekker zelf wat ik met mijn seksualiteit doe.”
Maar eerlijk is eerlijk: hoe leuk het sfeertje van Reign en Gossip Girl ook is in het hele ensemble dat elkaar het leven zuur wil maken tijdens het flierefluiten, Steinfels Emily is de enige die er eigenlijk echt toe doet. Ze verkleedt zich als man om een lezing te kunnen bijwonen en schopt tegen heilige huisjes van genderrollen en moet niets van het huwelijk hebben, omdat ze wéét – en daar zou ze best gelijk in kunnen hebben – dat een echtgenoot haar schrijven vroeg of laat de kop in zou drukken. Ze is vastbesloten en toch op een wanhopige manier kwetsbaar in haar dromen om te publiceren, en dan is er ook nog een deel van haar dat doodsbang is om de band met haar vader te verpesten. Steinfelds performance gaat van levendig en spottend naar bijna ondoorgrondelijk op een harde en toch hartverscheurende manier, en dan weer gedraagt ze zich als een tiener die stampvoet als het meisje dat zíj wil, met haar broer gaat trouwen, vol overgave klassieke toneelstukken opvoert, opium neemt, griep veinst om te kunnen schrijven en onbezonnen door de modder rent. Prachtig is de scène waarin ze bij Dood in de koets kruipt en hij haar vertelt dat iedereen over tweehonderd jaar haar naam zal kennen, maar het allermooiste moment is tegen het eind van het eerste seizoen, wanneer Austin haar confronteert met van alles en nog wat, waaronder haar relatie met Sue – en ze zijn belediging over haar poëzie eruit pikt om zich tegen te verdedigen. IJzersterk, visueel zeer knap in beeld gebracht en boeiend op een manier die de échte Emily Dickinson naar voren laat komen. Extra mooi is dat de afleveringtitels dichtregels zijn die ze daadwerkelijk geschreven heeft, en dat deze op cruciale momenten in de afleveringen ook daadwerkelijk door haar geschreven worden én sierlijk door het beeld dwalen. De tijdlijn klopt misschien niet helemaal, maar het effect is er absoluut, en de verhalen achter de regels evenzeer.
Eerlijk is eerlijk: voor een serie die in de eerste paar minuten al de bullshit-bom dropt en moeder Dickinson een melodrama over het huwelijk laat opvoeren – mevrouw Bennet met haar ”oh, I’m so VEXED!” is er niets bij – is de serie toch tevredenstellend accuraat. De poëzie klopt, evenals de familierelaties, de potentiële huwelijkspartners die Emily afwijst kloppen en ook de kleinere dingen kloppen… maar belangrijker nog, het portret van de relatie met Sue klopt. Het bijzondere daaraan is dat de serie durft tentoon te stellen wat de geschiedenis heeft proberen te verbergen: het broeierige en zinderende tussen de twee jonge vrouwen tentoon te stellen, waardoor het sexy, intens en toch teder en liefdevol wordt – al mist de emotionele connectie een beetje. De chemie tussen de twee actrices is niet van de lucht, en Hunt zou net als Steinfeld best eens kans kunnen maken op een Emmy voor haar vertolking van Sue. Zeker wat deze twee betreft val je van het ene onverwachte en gevoelige moment in het andere, wat je verbaasd, verrast en gefascineerd naar de volgende aflevering zal doen klikken.
Dickinson hangt aan elkaar van krachtige, extravagante en licht ontvlambare momenten, die misschien niet de kluizenaar die Emily was recht doen… maar misschien wel de jonge meid die ze best zou kunnen zijn geweest – al was het maar in een alternatieve realiteit. Steinfeld bewijst zichzelf als meer dan alleen een zangeres: ze weet door te dringen tot Emily’s essentie, waardoor je ook echt de dichteres voor je ziet zoals ze volgens de verhalen écht geweest is… en dat is misschien wel de grote kracht van een serie die, terwijl ze de geschiedenis naar haar hand zet, het verleden op een intrigerend frisse, verleidelijke en eigenzinnige manier tot leven weet te brengen.
Het eerste seizoen van Dickinson telt tien afleveringen van elk een klein uur en is te bekijken via Apple TV+ (€5 per maand na een gratis proefweek of een jaar lang gratis als je een nieuwe Apple-device koopt). Lees ook dit interview van Vulture met een Emily Dickinson-expert over de serie.
