Toen ik net begon met bloggen, en later, toen ik begon met ‘’serieus’’ bloggen, had ik een paar grote bloggers als voorbeelden: allemaal vrouwen die van hun blog een persoonlijk online lifestylemagazine hadden gemaakt en daar goed geld mee verdienden. Bloggers die op persreis mochten naar Parijs om beroemdheden te fotograferen en taartjes te eten tijdens Fashion Week, die mee mochten werken aan mediacampagnes en die artikelen schreven alsof ze uit Seventeen Magazine kwamen. Ik heb een hele tijd gespeeld met hoe ik me door hen kon laten inspireren bij het inrichten van mijn eigen blog, maar algauw kwam ik erachter dat ik hooguit soortgelijke categorieën en onderwerpen kon gebruiken, omdat hun leven verder zo anders was dan het mijne dat het eigenlijk maar heel weinig zin had om hen als voorbeeld te zien – en bovendien, daarvoor was mijn eigen leven veel te leuk. En zo ben ik het blijven doen: ik liet me inspireren door content en contentstijlen – zo is ook Sass ’n Class geboren – maar niet per se door de bloggers zelf, want daarvoor had ik mezelf en mijn eigen leven veel te hoog in het vaandel staan.
Dit is iets wat ik me pas heb gerealiseerd toen ik de boeken van Lianne Keemink, vooral bekend van haar blog The Self Help Hipster.com (she wrote about self help before it was cool), voor het eerst las. Lianne vind ik een ontzettend tof persoon die ik toevallig ook nog eens persoonlijk ken, maar het leuke is vooral dat ik me enorm kan vinden in haar mindset en dat ze juist daardoor een voorbeeld voor me is geworden: iets met gelijkgestemde zielen. Sinds ik Je moet (bijna) niks heb gelezen, herinner ik mezelf daar zo vaak aan: ik moet bijna niks. Als ik geen zin heb in X, doe ik X niet. Ik hóef dit niet te doen, ik heb alle vrijheid om met een nieuw project te beginnen en een ander project stil te leggen: ik moet bijna niks – eigenlijk alleen mijn werk, dat ik ook nog eens leuk vind, goed doen zodat ik mee kan draaien in de maatschappij, belasting betalen en een goed mens zijn – en ik mag bijna alles. Maar veel meer nog herken ik mezelf in deze mentaliteit: uiteindelijk willen we allemaal graag een leuk, vruchtbaar, boeiend en lekker leven leiden en zelf op ons best zijn – en dat is iets anders dan de beste versie van jezelf willen zijn – en er is een hele hoop wat je kunt doen om daaraan te werken. Lianne is niet zozeer iemand die pretendeert alles helemaal voor elkaar te hebben, maar juist iemand die vol wil gaan voor de persoon die ze wil zijn en het leven dat ze wil leiden. Dat is iets waar ik me enorm goed in kan vinden: ik ben zeer content met mijn leven en met wie ik ben, juist omdat ik me altijd probeer te laten trekken door wat ik het liefste wil, wat het beste voelt en wat ik het beste kan. Daar is zelfhulp, vooral van de hand van Lianne, een heel fijne tool bij: juist door boeken te lezen die me aan het denken zetten over mezelf kan ik weer nieuwe dingen leren over wie ik wil zijn en hoe ik wil dat mijn leven is.
Ook ik practice mijn preach: een zo leuk mogelijk leven hebben, zonder daarbij door te schieten. Een leven waarin je bezig bent met het bereiken van doelen en het beste uit jezelf halen, maar waarin je ook fouten maakt, luie dagen hebt en lekker (on)gezond geniet van wat het leven te bieden heeft. En daar gaat mijn tweede boek dus over. Veranderingen die voor zo’n soort leven zorgen.
Inleiding
Zo ging het ook met Liannes tweede boek, Dingen anders doen: een ruim tweehonderd bladzijden tellend, met veel flair en klasse geïllustreerd epistel verschenen bij Nieuw Amsterdam over gewoontes en hoe je die kunt aanleren en veranderen. Waar Je moet (bijna) niks af en toe een beetje te veel aan de oppervlakte bleef van Lianne als koningin van het universum, gaat dit tweede boek juist veel meer de diepte in. Met behulp van echt nuttige informatie vanuit de psychologie en de zelfhulpliteratuur krijg je voorgeschoteld wat gewoontes eigenlijk zijn en waarom ze (niet) werken zoals ze doen. Aan het eind van elk hoofdstuk, inclusief die over Liannes eigen ervaringen met diverse soorten gewoontes – van het huishouden tot sporten – krijg je bovendien een tip voor een boek, app, podcast of andere tool, een denkvraag én een praktische oefening aangereikt om meteen aan de slag te kunnen met je eigen leerwinst. Het is persoonlijk op de juiste momenten: de schrijfstijl zit nog steeds vol met karakteristieke droge humor en luchtige, maar vooral levendige anekdotes, nu ook aangevuld met persoonlijke stappenplannen en ‘’werkt dit wel/niet’’-voorbeelden voor wat extra inspiratie en gedachteprikkeling. Maar Dingen anders doen is nog het meest van al een nuttig handboek dat de perfecte tone of voice heeft om iets te willen én kunnen leren: als er iets is dat we weten over gewoontes… dan is het wel dat we er een haat-liefdeverhouding mee hebben omdat ze zo vaak de mist in gaan. En wat dat betreft kunnen we heel veel leren van Dingen anders doen.
Ik ben nog steeds op zoek naar de beste manieren om mijn beste leven te leven – ook al laat ik mijn eigenwaarde en levensgeluk er niet meer van afhangen. (…) Ik kwam tot de conclusie dat het soms zo makkelijk is dat je jezelf voor je kop slaat dat je het niet eerder bent gaan doen… en soms is het ook zo intens ingewikkeld dat opgeven de enige optie lijkt, maar dat gelukkig niet is.
Inleiding
Gewoontes veranderen is leuk, zolang het leuk blijft
Door dingen anders te doen, word je beter in dingen anders doen en in jezelf leren kennen en jezelf regisseren. Je leert aanpakken en dóen, controle houden en sturen, en je leert hoe je eigenlijk met dingen omgaat en wat je eigenlijk allemaal precies uitspookt. Als alles lekker loopt in je leven, kunnen nieuwe gewoontes voor een leuke uitdaging, een fijn nieuw project of nog meer verbetering zorgen. Door je gewoontes en je gedrag te veranderen, kun je op de lange termijn namelijk ook je leven veranderen en vooral het leven kweken dat je graag wilt: je leert ermee aan je toekomst werken. Het is als het ware iets wat je jezelf kunt gunnen, want door het toevoegen van nieuwe gewoontes en het veranderen van slechte maak je je leven beter en gezonder. Verlang echter niet van jezelf dat je het roer kunt omgooien als je al moeite hebt het recht te houden: soms zijn er belangrijkere dingen die je tijd en energie opeisen en waar je eerst voor moet zorgen. Anders draai je door, en dan lukken die gewoontes helemaal niet meer.
Ik denk dat (…) we de neiging hebben te onderschatten hoeveel ‘een beetje beter’ je kan brengen in je leven. Daarbij, door dat te doen word je niet alleen steeds een beetje ‘beter’ maar ook steeds een beetje meer jezelf. Je gaat namelijk de nieuwe dingen die bij je passen achterna en je stopt steeds meer gewoontes waar je blijkbaar behoefte aan hebt in je leven. Hoe meer je daarvan toevoegt, hoe meer authentiek en ‘eigen’ je leven wordt.
Hoofdstuk 2: Waarom zou je dingen anders moeten doen?
Gewoontes maken het leven fijner
Een gewoonte is in feite een gedraging die je geautomatiseerd hebt en die in je systeem zit. We maken ons bepaalde gewoontes eigen omdat we ons er op korte termijn beter en lekkerder door gaan voelen en omdat ze op lange termijn goed voor ons en onze kwaliteit van leven zijn, in sommige gevallen doordat ze schade herstellen of voorkomen en in andere gevallen omdat ze op meerdere fronten doorwerken. Gewoontes zijn vaak onderdeel van je comfortzone, van je bubbel van kleine dingen die jouw leven leuk maken, en door gewoontes uit te proberen en eraan te werken, ontdek je wat het eigenlijk precies betekent om op je best te zijn. Het zijn kleine onderdeeltjes van jouw persoonlijke gebruiksaanwijzing die zorgen dat jij je fijn voelt: de kop thee na een douche, de ademhalingsoefening in je werkpauze, het spelletje waarmee je je zondag begint. Tegelijkertijd zijn het stappen die je kunt zetten om ervoor te zorgen dat grote dingen deel worden van je leven: denk aan een wekelijkse schrijfsessie om ‘’meer te schrijven’’ of een moment na het eten dat je een poëziebundel oppakt om ‘’meer te lezen.’’
Wat mij betreft zou zelfontwikkeling vooral leuk en interessant moeten zijn, niet iets dat je doet omdat je anders het gevoel krijgt een mislukkeling te zijn of niet goed meedoet met de rest van de wereld.
Hoofdstuk 2: Waarom zou je dingen anders moeten doen?
Gewoontes zijn routines
Om te begrijpen hoe gewoontes werken, moet je weten dat een gewoonte bestaat uit een signaal – bijvoorbeeld een tijdstip, een plek waar je aankomt, een geluid enzovoorts – dat een gedragsroutine in gang zet, met een beloning als gevolg. Soms gaat het signaal gepaard met een gevoel van craving of zin: dat kan zin in een snoepreep zijn zodra het twee uur is, of zin om te gaan sporten als je je sportoutfit uit de kast haalt. Door deze routines ontstaan gewoontes, en die zijn zo ingebakken in je systeem dat er in je hoofd veel meer ruimte is voor andere dingen: piekergedachten, mentale mindmaps voor werkprojecten, ideeën enzovoorts. Als je dus een gewoonte wilt aan- of afleren moet je een signaal creëren of elimineren: bijvoorbeeld je telefoon op vliegtuigmodus zetten zodat je geen signaal krijgt van appjes of Facebookmeldingen als je minder op je telefoon wilt zitten, of het aanzetten van de waterkoker om vier uur ’s middags zodat je je intussen klaar kunt maken om te gaan douchen.
De kracht van een gewoonte is dat je dan je brein kunt gebruiken voor andere dingen. Hoe automatischer en onbewuster, des te meer ruimte heeft je brein.
Hoofdstuk 5: Het ‘signaal-routine-beloning’ systeem
Het hoeft echt niet allemaal tegelijk of in één keer
Hoe aantrekkelijk en tof een compleet schone lei en een Heel Nieuw Leven en een Nieuwe Ik ook lijken, je brein kan niet alles tegelijk aan. Als jij én probeert te stoppen met roken én jezelf de Pomodoro-productiviteitstechniek wilt aanleren én twee keer per week een schrijfsessie van twee uur wilt doen terwijl je ook nog eens drie keer per week wilt sporten en een boek per week wilt lezen… dan krijg je kortsluiting. Dat je vervolgens terugvalt in je comfortzone van oude patronen is een reactie op de stress van alles wat je wilt veranderen. Het is dus niet zo gek dat het vaak voelt alsof gewoontes veranderen ‘’nooit lukt’’: in wezen overvragen we onszelf dan gewoon, en dat werkt niet.
Als mens lijken we een MEGA-transformatie in relatief korte tijd het aantrekkelijkst te vinden. Dat snapt ons brein het beste, lijkt het: een schone lei, een frisse start, het roer radicaal om. Daarom proberen we dan alles in één keer aan te pakken en te veranderen. Hoe aantrekkelijk dit ook lijkt, het is niet te doen. (…) Je hoofd, niet gewend aan al deze nieuwe activiteiten die veel meer moeite en denkwerk vereisen dan de gewone comfortabele behoeften, wordt hierdoor veel sneller moe dan normaal.
Hoofdstuk 3: Waarom het tot nu toe misschien is mislukt (de disclaimer)
Slechte gewoontes zijn oké
Ja, natuurlijk weten we allemaal dat (te veel) roken en drinken ongezond is, dat we met z’n allen minder vlees zouden moeten eten en meer aan het milieu zouden moeten denken en onze tijd online moeten beperken. Maar… niet alle slechte gewoontes zijn per se echt slecht, en ook niet alle slechte gewoontes hoeven geëlimineerd te worden. Je hoeft heus niet van jezelf te verwachten dat je een soort übermensch wordt à la Moeder Theresa, en wat ‘’men’’ vindt dat je moet doen of laten is ook echt niet heilig. Je slechte gewoontes definiëren jou niet. Je kunt nog steeds een prima mens zijn en je leven prima vinden als je, weet ik veel, op je nagels bijt, in je neus peutert, af en toe door rood loopt of met je tanden knarst of een leugentje om bestwil vertelt of spijbelt van het sporten. De wereld vergaat niet van een slechte gewoonte op zijn tijd, en jouw wereld dus ook niet. Daarnaast: je mag best heimelijke genoegens en stiekeme zondes overhouden. Als jij je oké voelt bij geld uitgeven aan fremium telefoonspelletjes, een sigaretje tijdens het uitgaan en een gin-tonic op een woensdagavond, dan is daar helemaal niets mis mee. Laten we wel wezen: we willen allemaal lekker leven, en dat betekent dat we ook de minder heilzame delen van het hedonistisch geluk tot ons mogen nemen – met mate. En bedenk ook: vrijwel niets is honderd procent slecht of honderd procent goed voor je.
Je hoeft het niet perfect te doen. Je hoeft geen machine te worden met alleen maar goede gewoontes en nul zwakheden of guilty pleasures. Sterker nog, door een paar van die zwakheden en guilty pleasures simpelweg te laten bestaan, raak je daar in ieder geval van opgeladen, en kun je de rest van je energie, organisatieskills en wilskracht in de dingen steken die je wel wilt veranderen.
Hoofdstuk 14: Je hoeft niet alles te veranderen (dat doe ik ook lekker niet)
Gewoontes veranderen is eng
Gek eigenlijk: wij mensen zijn best wel gericht op groei, ontwikkeling en verandering, maar tegelijkertijd zijn we al snel bang om te veel te veranderen. Bang dat we onszelf niet meer terug herkennen, bang dat de mensen om ons heen de ‘’nieuwe versie’’ van ons niet meer leuk zullen vinden: denk aan vrienden die het niet gezellig vinden dat je stopt met drinken of roken, ouders die ervan balen dat ze je minder zien doordat je je helemaal op dat project wilt storten… het is oké om deze dingen eng te vinden, en ook oké om daardoor dingen uit te stellen. Bedenk dan juist: wáárom wil ik dit eigenlijk precies? Wat aan mijn huidige toekomstbeeld – stel je bijvoorbeeld voor hoe je leven er over tien jaar uit zou zien als je nu niets zou veranderen en hoe het eruit zou zien als je wél iets zou veranderen: waar zou je toekomstige ik boos om of dankbaar voor zijn? – staat me niet aan en wat (of wie) houdt mij tegen om het ook echt te doen? Je ervaart nu misschien geen tijdsdruk, maar je wilt ook voorkomen dat plotseling, heel stilletjes, het moment aanbreekt dat tijd, geld of gezondheid wél in je nek staan te hijgen en je dus eigenlijk te laat bent.
Als er iets is waar je gezond, gelukkig en jezelf van wordt, dan is het meedogenloos zijn in je keuze voor wat je wel en niet wilt doen.
Hoofdstuk 3: Waarom het tot nu toe misschien is mislukt (de disclaimer)
Niet alles hoeft een gewoonte te zijn
Wij mensen zijn gewoontedieren, maar we zijn geen robots. Sommige dingen mag je ook nog gewoon doen wanneer je er zin in hebt zonder jezelf vast te pinnen op routines. Het probleem met gewoontes is dat ze ons soms een gevoel van moeten geven, en als jij jezelf vastlegt op elke dag een uur lezen terwijl je op sommige dagen in het tijdvak van dat uur liever iets anders wilt doen, maak je het jezelf alleen maar onnodig moeilijk. Onthoud dat je uiteindelijk niets moet, en dat je jezelf de vrijheid kunt gunnen van alles willen om je vervolgens te laten trekken door wat je het liefste wilt (en geloof me, dat weet je altijd). Voorkom ook dat je te ver doordraaft: die kop thee na het douchen? Prima als je daar een keer geen zin in hebt. Sommige gewoontes moet je gewoon lekker op hun wel/niet-beloop laten.
Niet alle gewoontes passen dagelijks in een normaal mensenleven met maar 24 uur in een dag, 7 dagen in een week en een menselijk lijf met al zijn ongemakken.
Hoofdstuk 9: Weet dat je niet altijd kunt alles-of-nietsen
Gewoonteverandering is trial and error
Sorry, schat, maar gewoontes aan- of afleren is LASTIG. Gun jezelf dus ook de tijd om het te verklooien en opnieuw te beginnen. Het hoeft niet altijd maar alles of niets te zijn: je hoeft niet alles compleet af te zweren en ook niet elke dag een perfecte score te halen. Het leuke van gewoonteverandering is juist dat je kunt experimenteren om te kijken wat werkt en hoe je iets kunt láten werken. Wees flexibel: red je het niet om iets dagelijks te doen, maak het dan wekelijks of zelfs maandelijks. Geef jezelf bovendien de ruimte om te slagen, maar ook te falen: creëer de omstandigheden waarin het je lukt om je telefoon te laten liggen en productief te werken, denk na over welke signalen je nodig hebt. Zo laat je je slechte gewoontes stukje bij beetje afbrokkelen terwijl je je goede gewoontes langzaam maar zeker opbouwt. En ga je de mist in? Realiseer je dan dat het ook al vaak genoeg goed is gegaan en ga na wat ervoor zorgde dat het toen goed ging: misschien hoeft het helemaal niet zo moeilijk te zijn om het goed te laten gaan. Gun jezelf ook wat respijt: uitglijden is menselijk. Gewoontes gaan niet over één nacht ijs, maar met elke poging kom je wel een beetje beter beslagen ten ijs.
Alle keren dat het daarvoor wél is gelukt? Die keren heb je in de pocket. Dat is ervaring die je hebt opgedaan, dat zijn kilometers op de teller en de streepjes in je turven. Alles wat je lukte voordat je even bezweek, helpt je weer verder. Al die ervaring helpt je bij het weer oppakken. (…) Dus beweeg mee met de mislukkingen, dust yourself off en ga verder waaar je gebleven was. Je zult zien dat het dan allemaal een stuk leuker wordt.
Hoofdstuk 11: Volhouden terwijl je faalt
Gewoontes hebben een zachte hand nodig
Als je bezig bent met gewoonteverandering, zullen er altijd momenten zijn dat je geneigd bent jezelf eruit te praten omdat je, bijvoorbeeld door stress of vermoeidheid, terug wilt naar je comfortzone. Dat is niet erg, maar juist op die momenten moet je voet bij stuk houden en jezelf moed ín praten. Zoals Taylor Swift zegt in haar documentaire Miss Americana: als er negatieve gedachten in haar hoofd kruipen over haar lichaam na het zien van een paparazzifoto, spreekt ze zichzelf toe: ‘’nope, we are not doing this, this is not good for us.’’ Dat is een hele belangrijke en verrassend krachtige mantra, maar omgekeerd werkt het ook: ‘’we gaan dit doen, we gaan ons best doen en het zal lukken, het gaat een goed gevoel opleveren en toekomstige ik zal er dankbaar voor zijn.’’ Kijk ook eens of je iets extra’s kunt doen om jezelf over de brug te trekken, zoals een beloning: als ik nu 4 Pomodoro’s aan dit project besteed, mag ik daarna 2 Pomodoro’s aan een spelletje besteden. Of nog beter, zorg dat je eigenlijk niet kunt terugkrabbelen omdat het onhandig is: betaal bijvoorbeeld vooraf voor een sportles. Voelt het nog steeds niet goed? Durf dan die onderhandeling met jezelf ook juist te gebruiken om te bedenken of je niet gewoon een time-out nodig hebt of aan jezelf toe te geven dat dit misschien niet het juiste moment is om aan deze gewoonte te werken… of überhaupt niet de juiste gewoonte. Dat is oké!
Je moet jezelf je beste kans geven. Je doet dat door fysiek en mentaal ruimte te maken om het te laten lukken.
Hoofdstuk 10: Creëer ruimte om het te laten lukken
Gewoontes werken voor jou
Ga op een goeie dag, een dag dat je je echt op en top en op de toppen van je kunnen voelt, eens na welke gewoontes je gebruikt om dat succes te ervaren en wat die gewoontes precies doen. Begin bij je ochtendritueel en trek het door tot vlak voordat je gaat slapen: wat doe je om jezelf de energie te geven die je gedurende de dag nodig hebt en hoe krijg je het voor elkaar om gedurende de dag alles te doen wat je wilt doen en ook nog eens een fijne downtime-avond te hebben? Dat zijn waarschijnlijk de gewoontes die het meest de moeite van het volhouden waard zijn, en op zo’n dag kun je goed merken hoe goed gewoontes voor jou kunnen werken als je ze – misschien zelfs onbewust – in stand houdt.
Hoeveel onvoorspelbare en niet maak-bare narigheid er mogelijk ook nog onze kant op komt, jij bent geen machteloos balletje mens in een wrede wereld, oké? Je hebt een bepaalde mate van controle die je kunt pakken over jezelf en hoe jij dingen aanpakt. Dat geeft rust. En dat is gezond.
Hoofdstuk 2: Waarom zou je dingen anders moeten doen?
Wat Dingen anders doen zo goed maakt, is dat het je laat begrijpen wat gewoontes zijn en hoe ze voor je kunnen werken, terwijl het je ook aan het denken zet over wat gewoontes voor jóu betekenen. Dankzij Liannes luchtige schrijfstijl, persoonlijke anekdotes die de feiten en inzichten nog levendiger maken en de heldere tips en thema’s zit er voor iedereen wel iets in om, al is het maar als gedachte-experiment, mee aan de slag te gaan. Juist dat inspireert en motiveert enorm om te kijken naar alle grote en kleine dingen die jouw dagen fijn en productief maken én naar wat ervoor nodig is om die dingen die je al een eeuwigheid wilt doen ook echt in je leven in te bouwen. En zelfs als je leven aan elkaar hangt van spontane momentjes en gaan waar je hart je trekt, of als je leven hartstikke top is… dan nog is het een onwijs interessant boek dat je misschien juist inzicht kan bieden in hoe je het allemaal nog net iets leuker en fijner en makkelijker en gezonder zou kunnen maken. Voor mij heeft het in ieder geval gewerkt: van een woensdagse poëziesessie tot ’s avonds een timer gebruiken om nog een poosje te lezen én op tijd te gaan slapen: dankzij Dingen anders doen wil én kun je ook echt aan de slag met dingen anders (en beter, leuker, gezonder en fijner) doen.
Extra tip: download ook het gratis ebook Dingen anders doen als je niet naar buiten mag, geschreven tijdens de coronatijd: het is een leuke aanvulling met wat meer praktische voorbeelden en tips voor het herzien van de gewoontes die je normaal gesproken voor sport, werk en vrije tijd buitenshuis aanhoudt.
