Feminisme is van alle tijden. Het mag dan pas sinds de negentiende en twintigste eeuw die naam hebben, maar laten we eerlijk zijn: ook vóór die periode stikken de bladzijden van geschiedenisboeken al van de vrijgevochten vrouwen die hun tijd ver vooruit waren: koningin Elizabeth I, haar zus Mary I, Jeanne d’Arc, de Schotse koningin Mary Stuart, Catharina di Medici, Catharina de Grote, Marie Antoinette, Catherine van Aragon, Cleopatra, Anne Boleyn, keizerin Elisabeth… de lijst is eindeloos. Allemaal vrouwen die zich niet lieten tegenhouden door een door mannen gedomineerde samenleving, die ten strijde trokken voor waar ze in geloofden en dat soms met hun leven moesten bekopen. Anno 2020 hebben vrouwen het gelukkig een stuk beter en makkelijker… toch? Nou, eigenlijk valt dat nog vies tegen. Eigenlijk valt er nog heel veel belangrijke winst te behalen, zo bewijst DAMN, HONEY: het feministische pamflet van Marie Lotte Hagen en Nydia van Voorthuizen.
sexy, but tired. but sexy
In de zomer van 2018 verscheen het controversiële lifestyleboek sexy, but tired. but sexy van vlogger en influencer Jamie Li. Het boek deed een hoop stof opwaaien: zowel de schrijfstijl als het seksismegehalte werden alom bekritiseerd. Wie het boek leest, stuit op de ene na de andere opmerking over hoe vrouwen zich zouden moeten gedragen ten opzichte van mannen. Deerniswekkend voor een vlogger wiens publiek voornamelijk bestaat uit jonge meiden die veel meer baat hebben bij empowerment dan bij tips over hoe ze een man moeten behagen.
Damn, honey: feminist, but feminist. But feminist
En dus besloten jeugdboekenauteur Marie Lotte Hagen en lifestyle-copywriter Nydia van Voorthuizen in samenwerking met uitgeverij Blossom Books een pamflet te publiceren over alles wat feminisme wél is. Dit roze boekje, waarvan het omslag gesierd wordt door een illustratie van zes uiterst diverse vrouwen en een bij als symbool voor veerkracht, telt 88 bladzijden en vijf hoofdstukken over respectievelijk een positief lichaamsbeeld, mode, seks en liefde, vrouwonvriendelijke mannen en succes. De schrijfstijl is vlijmscherp, spijkerhard en confronterend, doorspekt met humor en huiveringwekkend eerlijke verhalen van de schrijfsters. De leus uit The Handmaid’s Tale (“Nolite te bastardes carborundorum. Don’t let the bastards grind you down.”), evenals een opdracht gericht aan tal van verschillende soorten vrouwen, een voorwoord over het belang van feminisme en een dankwoord deels gericht aan vrouwelijke beroemdheden die het goede voorbeeld hebben gegeven, maken het af.
Vrouwonvriendelijke maatschappij
Het resultaat is ijzersterk en bijzonder belangrijk. Ook in onze tolerante, geëmancipeerde, westerse Nederlandse maatschappij is feminisme namelijk nog hard nodig, net zoals het op andere plaatsen ter wereld nog hard nodig is. Het gaat hier misschien niet zozeer om autorijden, blote huid laten zien of social media-bekendheid — zaken die in het Midden-Oosten nog afgestraft kunnen worden — maar als er iets is dat Damn, honey bewijst, dan is het wel dat onze Nederlandse, westerse, tolerante, geëmancipeerde maatschappij nog behoorlijk vrouwonvriendelijk is. Misschien zie je het niet, misschien ervaar je het net, maar het is wel zo. En dat is schokkend.
Genderindoctrinatie
Eén van de belangrijkste westerse sociaal-culturele problemen is maatschappelijke genderindoctrinatie. Meisjes die rondlopen in prinsessenjurken en zich lief en netjes moeten gedragen terwijl er alleen liefdevol ‘’boys will be boys’’ of ”tja, het is een jongetje hè” verzucht wordt als jongens kattenkwaad uithalen en met modder in hun haar en geschaafde knietjes thuiskomen. Verbazing als meisjes ‘’wilde’’ sporten beoefenen of graag ravotten en bomen beklimmen. Het ongeschreven, onuitgesproken, maar toch sterk aanwezige idee dat het ‘’raar’’ is als jongens met poppen spelen, van K3 houden of niets met sport hebben. Opvoeding en onderwijs zijn vaak overduidelijk genderspecifiek, mede dankzij de maatschappelijke genderindoctrinatie. In Damn, honey vormt precies dit vaak veel te vrouwonvriendelijke en anti-feministische systeem de rode draad.
Vrouwonvriendelijke ideeën
Scherpe schoonheidsidealen die ervoor zorgen dat meisjes enorm onzeker worden over hoe ze eruitzien en eruit zouden moeten zien. Voortdurende oordelen over mode en stijl waardoor het knap lastig wordt om andere vrouwen in hun waarde te laten en af te gaan op je eigen zelfvertrouwen . Het idee dat zaken als relaties en het ontdekken van je seksualiteit en geaardheid toch wel enigszins aan tijd en regels gebonden zijn. Het idee dat seks vies en absoluut niet keurig is en dat liefde aan een lijstje criteria moet voldoen. Het idee dat het altijd jouw schuld is als je het slachtoffer wordt van een kwaadwillende man, het idee dat jíj er alles aan moet doen om te zorgen dat je geen kwaadwillende man tegenkomt of daadwerkelijk slachtoffer wordt. Inprenting van ideeën, ook vaak door associatie of het gedrag van bijvoorbeeld ouders en docenten, gebeurt heel snel en heeft hele heftige gevolgen.
Niet onderdoen voor mannen
Maar tegelijkertijd is er nog iets anders aan de hand, zo bewijst het laatste hoofdstuk van Damn, honey. Een vrouw zijn in de maatschappij van nu lijkt soms ook in te houden dat je er alles aan moet doen om te bewijzen dat je niet onderdoet voor je mannelijke medestudenten, collega’s, vrienden enzovoorts. Dat je succesvol moet zijn op je werk en eigenlijk in alles wat je doet en dat je dus alle ballen hoog moet houden. Dat is krom.
Opvoeding
Wat er in feite gebeurt, is dat vrouwen het idee krijgen aangepraat dat ze zich op een bepaalde manier moeten gedragen en op een bepaalde manier moeten denken… omdat ze vrouwen zijn. Dat begint al bij de kindertijd, en daarin zitten grote verschillen met de manier waarop jongens worden opgevoed. Maar in plaats van meisjes bewust en onbewust voeden met onhaalbare schoonheidsidealen en onzekerheid over hun lichaam, moeten we ze juist leren om van hun lichaam te houden en er goed voor te zorgen. In plaats van meisjes bewust en onbewust te leren dat kleding iets is om over te oordelen, moeten we ze opvoeden met het idee dat ze gewoon moeten dragen wat ze zelf mooi vinden en wat voor hen goed voelt.
Omgaan met vrouwen
Nog veel belangrijker echter is dit: in plaats van meisjes te leren zich te verdedigen tegen aanvallers en vooral te voorkomen dat ze überhaupt aangevallen worden, moeten we jongens leren hoe ze met meisjes moeten omgaan — het is überhaupt vreemd dat dit niet gebeurt. We hebben het vaak genoeg over de pedagogische opdracht van onderwijs en opvoeding, welke in het teken staat van kinderen leren hoe ze een goed mens moeten zijn… en een goed mens zijn tegenover mensen van het andere geslacht hoort daar ook bij.
Sterke vrouwen worden
O, en dan deze nog: in plaats van meisjes te leren dat ze vooral niet mogen onderdoen voor mannen en vooral niet het zwakke geslacht mogen zijn, moeten we ze simpelweg leren om zichzelf te zijn, om zichzelf trots te maken, om zichzelf steeds te leren verbeteren en om gewoon gelukkig met zichzelf te zijn. Laten we ze leren om hun eigen grenzen beter te verkennen en meer voor zichzelf op te komen, zodat ze niet het gevoel krijgen dat ze minder waard zijn, maar juist het gevoel dat ze een sterke vrouw zijn of kunnen worden. Want waarom voeden we meisjes op met het idee dat ze alles kunnen worden en groots moeten dromen als we ze tegelijkertijd indoctrineren en beteugelen met dingen die hen zwakker maken in plaats van sterker?
Feminisme is… meisjes opvoeden
Feminisme gaat niet over mannenhaat. Het gaat ook niet alleen maar over gelijkwaardig ouderschapsverlof of equal pay of over het verdwijnen van exclusieve mannen- of vrouwenposities. Het gaat over jonge meisjes leren opgroeien tot sterke vrouwen. Het gaat over jonge meisjes leren dat ze ook Belle, Merida of Moana kunnen zijn in plaats van Assepoester, Sneeuwwitje of Doornroosje. Het gaat over meisjes aanmoedigen om lekker ruige spelletjes te doen en kattenkwaad uit te halen. Het gaat over meisjes leren hun vrouwelijkheid te omarmen, leren hoe mooi ze vanbinnen én vanbuiten zijn. Het gaat over het vermijden en doorbreken van taboes rond seksualiteit als we meisjes opvoeden en het gaat over jongens opvoeden met de juiste ideeën over hoe ze met vrouwen moeten omgaan en hoe niet.
Aanpakken van vrouwonvriendelijkheid
Feminisme gaat niet over het idee dat de vrouw het sterkste geslacht is, het gaat over het aanpakken van vrouwonvriendelijkheid in de maatschappij. Hagen en Van Voorthuizen laten met Damn, honey zien hoe het moet. Want ook al zie je het niet of ervaar je het niet, het is er wel en het moet veranderen. De powervrouwen van vandaag én morgen verdienen niets minder.
Damn, honey | Marie Lotte Hagen en Nydia van Voorthuizen | Blossom Books | non-fictie pamflet | 88 pagina’s | september 2018 | ISBN 9789463498029| Bol.com | Goodreads | website | #DamnHoney |
