Poëzie heeft heel lang een stoffig, slaapverwekkend en taai imago gehad: buiten de literatuurwetenschappers en docenten waren er maar weinig mensen die vrijwillig een dichtbundel oppakten en door het overgrote deel van de massa werd niet echt begrepen dat poëzie ook nog veel meer kan zijn dan ellenlange strofes die je moet decoderen om enigszins te snappen wat er nu eigenlijk staat. Maar, alle media- en onderwijscampagnes ten spijt, het zijn de jonge, moderne urban poets geweest die poëzie weer hip, toegankelijk en waardevol hebben gemaakt: dichters als Lang Leav, Amanda Lovelace en vooral Rupi Kaur trokken in het afgelopen decennium met hun korte, Instagram- en Tumblr-waardige gedichten in eenvoudige taal over thema’s als liefdesverdriet, vriendschap, zelfbeeld en angst een miljoenenpubliek. Sommigen zouden hun werk misschien afdoen als namaakpoëzie of het niet eens poëzie wíllen noemen, maar feit blijft dat zij een golf teweeg hebben gebracht in de moderne poëziecultuur. Een golf waardoor een geheel nieuwe generatie dichters hun stem heeft kunnen vinden en tegelijkertijd een nieuwe generatie lezers geïnteresseerd heeft gemaakt in poëzie, een golf die heeft laten zien dat poëzie ook klein, subtiel en intiem kan zijn en dat een kleine speling van woorden er al voor kan zorgen dat je een gedicht op twee verschillende manieren kunt lezen, een golf die duidelijk heeft gemaakt dat complexe stijlfiguren en gedichten die je als uien moet afpellen ook niet alles zijn: dat juist de eenvoudigste, kortste zinnetjes ons soms het hardste kunnen raken.
Rupi Kaur is misschien wel de bekendste naam uit deze beweging van dichters die hun succes deels danken aan social media-platformen. De Indiaas-Canadese werd in eerste instantie bekend door een studieproject in de vorm van een fotoserie die menstruatie in beeld bracht: ze protesteerde toen Instagram één van de foto’s offline haalde en dat leverde haar een hele riks nieuwe volgers op, die al snel verliefd werden op de poëzie die ze zo af en toe postte. Flash forward naar nu en ze heeft twee dichtbundels op haar naam staan en een derde in de maak: milk and honey en the sun and her flowers zijn zo populair dat een uitgever haar kort nadat ze milk and honey had uitgebracht benaderde voor een contract en inmiddels geeft ze spoken word-optredens en is haar online entourage onvoorstelbaar groot. Haar stijl wordt door veel jonge dichters gebruikt als bron van inspiratie en haar boeken zijn onder andere ook in het Nederlands vertaald.
Rupi geeft normaal gesproken regelmatig poëzieworkshops en optredens in Canada en de Verenigde Staten, maar toen dat door alle ontwikkelingen omtrent de pandemie plots niet meer tot de mogelijkheden behoorde, heeft ze haar podium naar Instagram verplaatst. De afgelopen maanden heeft ze via Instagram Live een handjevol workshops gegeven vanuit haar thuis in Toronto, en die zijn allemaal nog geheel gratis en voor iedereen, overal ter wereld, terug te kijken via IGTV en Facebook Watch, inclusief ondertitels. Elke workshop duurt ongeveer een uur, inclusief zo’n tien minuten waarin ze videobelt met deelnemers om hen de ruimte te geven hun werk te delen, en in elke sessie geeft ze zo’n drie tot vier prompts oftewel schrijfopdrachten.
Ik heb tot nu toe elke workshop na afloop via IGTV gevolgd en ik ben he-le-maal fan. Ik heb mede dankzij Rupi mijn eigen poëziestem en -stijl ook gevonden en ook vanuit het kader van literatuurwetenschap en taalonderwijs vind ik deze ”stroming” ontzettend interessant. Daarnaast is Rupi echt geweldig: ze straalt zoveel rust en warmte uit terwijl ze de workshop geeft en ze is zo lief en geruststellend dat je zonder moeite een hele zondag naar haar kunt luisteren. Ze geeft blijk van zoveel kennis en ervaring dat je echt doordrongen raakt van het feit dat ze je heel veel kan leren, en de workshops bieden een perfecte balans tussen een thema en een vorm en je eigen vrijheid. Rupi legt bij verschillende stijlvormen – zoals het briefgedicht en het lijstgedicht, twee van mijn nieuwe favorieten – precies uit hoe je het kunt aanpakken en bij de langere gedichten geeft ze je voor elk deel een paar minuten de tijd. Verder is het echt free writing: dit benadrukt ze ook steeds, en het komt erop neer dat je echt het dichten de vrije loop laat en jezelf zo min mogelijk redigeert, reviseert of corrigeert. Daarom is het ook het fijnste om de workshops met pen en papier te doen en niet op een laptop: als je echt schrijft, kom je namelijk veel gemakkelijker in een flow van associatie en schrijven wat er in je opkomt. Het idee hierachter is dat poëzie je onderbewuste aan het woord laat, en dat komt vanzelf naar boven borrelen zodra je de teugels durft te laten vieren.
De workshops zijn perfect voor beginners én gevorderden: als je net komt kijken of graag wilt weten wat het zogeheten ”Instapoëzie” nu precies is, dan is het een mooie kennismaking. Ben je zelf al wat langer bezig, zoals ik, dan komt er ook vanzelf meer uitdaging in omdat er op basis van je ervaringen andere associaties bij je op zullen komen. Ik vind het ook heel leuk dat ik door de workshops wat meer ben gaan begrijpen van mijn eigen proces en ook een aantal van Rupi’s favoriete stijlvormen heb herkend in mijn eigen werk: daarnaast is het ook een tripje uit je comfortzone, want ze komt misschien met thema’s waar je nooit zo over na hebt gedacht of invalshoeken nooit zo bij hebt stilgestaan, en dat kan zomaar mooie teksten en vooral bijzondere schrijfervaringen opleveren. Ik heb zelf ontdekt dat ik het fijn vind om tijdens de workshop gewoon te zien wat voor tekst er uit mijn vingers komt en dan na een paar dagen te kijken of ik het kan aanscherpen of misschien kan omvormen. Maar het kan ook zo zijn dat je tijdens de workshop alleen bepaalde aanwijzingen of richtlijnen of misschien alleen de vorm of alleen het thema besluit te gebruiken, omdat je inspiratiestroom een andere kant op gaat dan haar script. En: als haar timer voor een bepaalde prompt of een deel van een prompt eindigt terwijl jij nog wilt doorgaan, kun je ook gewoon de video stopzetten en nog even verder schrijven tot je klaar bent. Nog een reden dat ik het fijn vind om de workshops via IGTV terug te kijken: je hoeft niet ”live” mee te doen en kunt zelf je tijd ervoor nemen. En zeg nou zelf, hoe cool is het dat een workshop van één van de populairste en meest geliefde en gewaardeerde dichters van het moment gewoon voor iedereen toegankelijk is in plaats van alleen voor een select groepje dat er ook nog eens voor heft betaald? Cool toch? Ik vind het een eer!
Perfect voor een Sunday Session dus: trek je lekker terug op een rustig plekje, steek kaarsjes aan en zet misschien wat zachte, akoestische muziek op, zet een pot thee, slijp de potloden en test de pennen, zorg dat je niet gestoord wordt… en volg de workshops. Het is ontzettend fijn om een uurtje – of langer, als je er meerdere doet – even helemaal te focussen op het gewoon laten gaan van je gedachten en je woorden, en je wordt er echt heel rustig en mindful van. Sla ook vooral de share-gedeeltes niet over én check de open mic die ze via IGLive gehost heeft: ze biedt een podium aan talent van over de hele wereld en dat is ook echt ontzettend cool en vet inspirerend! En hou haar Instagram in de gaten, want ze geeft regelmatig nieuwe workshops!
